GRANTY I STYPENDIA

Na Wydziale Polonistyki prowadzone są projekty badawcze, dydaktyczne i wdrożeniowe.

 

Ministerstwo Edukacji i Nauki

DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW BUDŻETU PAŃSTWA

Narodowy Program Rozwoju Humanistyki

1. Słownik historyczny terminów gramatycznych on-line

okres realizacji projektu: 2018-2024

budżet projektu: 642 357,00 zł

kierownicy projektu: prof. dr hab. Wanda Decyk-Zięba (do lutego 2023), dr Izabela Stąpor (od lutego 2023)

Celem projektu jest stworzenie pierwszego polskiego internetowego słownika terminologii gramatycznej (pod nazwą – „Słownik historyczny terminów gramatycznych"), który będzie stanowił unikatową bazę terminów gramatycznych.

Polska terminologia gramatyczna w zasadniczym kształcie ustaliła się w okresie międzywojennym, a przez cały okres (od XV wieku) kształtowała się pod wpływem terminologii obcej - łacińskiej, później też pod wpływem innych języków. Podstawę źródłową słownika stanowią ortografie, gramatyki, podręczniki języka polskiego i innych języków wydawane w języku polskim oraz najważniejsze słowniki języka polskiego, powstające od XV w. do roku 1939.

Ponieważ terminologia gramatyczna użyta przez autorów dawnych gramatyk była różnojęzyczna, dlatego też planowany słownik jest słownikiem wielojęzycznym. Interaktywna wersja słownika oraz biogramy autorów źródeł zostaną udostępnione na stronie: https://shtg.uw.edu.pl/.

 

2. „Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej" – kontynuacja serii wydawniczej (tomy 42–56)

okres realizacji projektu: 2023-2028

budżet projektu: 753 784,20 zł

kierownik projektu: prof. dr hab. Roman Krzywy

Zasadniczym celem projektu jest publikacja 15 edycji źródłowych, obejmujących teksty pochodzące z XVI–XVIII w. (w tym zachowanych w przekazach rękopiśmiennych oraz w unikatach odnalezionych w bibliotekach ukraińskich i rosyjskich), które dotąd nie otrzymały krytycznego opracowania bądź dostępne są w przestarzałych wydaniach z XIX w.

Zgodnie z założeniami "Biblioteki Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej" na edycje składać się będzie wstęp historycznoliteracki, zasady wydania, transkrypcja tekstu źródłowego, objaśnienia, wykaz literatury, słownik archaizmów oraz indeks nazw własnych.

Projekt stworzy podstawy do dalszych badań, udostępniając edycje naukowe tekstów źródłowych, bądź wprowadzając je dopiero do obiegu naukowego, bądź przywracając je dzięki nowoczesnemu opracowaniu. Wśród autorów wydawanych tekstów znajdą się zarówno znani pisarze, jak i warci przypomnienia.

Realizacja projektu pozwoli przygotować 15 publikacji książkowych, a także udostępnić on-line dotychczas wydane tomy (40 + 1 w przygotowaniu) oraz wszystkie powstałe dzięki aktualnemu projektowi.

 

3. Przekład na język angielski wraz z publikacją monografii Ewy Szczęsnej „Cyfrowa semiopoetyka"

okres realizacji projektu: 2022-2025

budżet projektu: 90 926,00 zł

kierownik projektu: prof. dr hab. Ewa Szczęsna

Monografia jest zwartą, całościową propozycją teorii kultury cyfrowej, inspirującą do jej rozwijania.

Autorka charakteryzuje znajdujący się u podstaw tekstu i dyskursu znak cyfrowy. Określa jego budowę i własności. Opisuje specyfikę semiotycznej organizacji przestrzeni cyfrowej, adaptowanie zastanych struktur semiotyczno-semantycznych i tworzenie nowych. Dowodzi, że semiotyka tekstu cyfrowego i jego poetyka są ze sobą ściśle związane. Znakowa forma tekstu i działania użytkownika mają wartość figuracyjną, współtworzą poetykę tekstu. Autorka ukazuje, jak słowo literackie zostaje uprzestrzennione i ucieleśnione w procesie angażowania użytkownika. Pokazuje m.in. mechanizmy perswazji cyfrowej wykorzystywane np. w edukacji humanistycznej na uniwersyteckich platformach edukacyjnych. Prezentuje formy przekładu cyfrowego. Wywód teoretyczny zostaje w książce wsparty zbalansowanym materiałem bibliograficznym, dzielonym między kontynentalną a anglosaską, dawną i najnowszą, teksto- i mediocentryczną literaturę przedmiotu.

 

4. Tłumaczenie i edycja krytyczna „Prose nelle quali si ragiona della volgar lingua" Pietra Bemba

okres realizacji: 2022-2025

budżet projekty: 160 956,00 zł

kierownik projektu: dr hab. Marta Wojtkowska-Maksymik, prof. ucz.

„Prose nelle quali si ragiona della volgar lingua" Pietra Bemba (1470-1547) ukazały się po raz pierwszy w 1525 r., ale za wydanie ostateczne uznaje się edycję pośmiertną z 1549 r. Dzieło stanowi przykład renesansowego dialogu między autentycznymi postaciami, funkcję porte parole autora spełnia brat Pietra Bemba, Carlo. Utwór zajmuje najważniejsze miejsce w dyskusji nad tzw. "kwestią języka" (questione della lingua).

Bembo jako pierwszy z sukcesem podjął udaną próbę dowartościowania twórczości w języku narodowym (w jego przypadku chodziło o włoski), dzięki zasadzie naśladownictwa klasyków oraz zwróceniu uwagi na cechy doskonałego języka literackiego i pięknego stylu. Wartość dialogu podnosi też fakt zamieszczenia w nim zarysu gramatyki lingua volgare. „Prose…" wyznaczyły też teoretyczne ramy petrarkizmu (i tym samym antypetrarkizmu), kształtującego oblicze liryki europejskiej co najmniej do połowy XVII. Tekst Bemba wnosi też nowe elementy do sporu o cyceronianizm - jednej z ważniejszych debat literackich toczonych na Starym Kontynencie od XIV do XVI stulecia.

 

5. Wydanie, przekład i opracowanie księgi XIII i XIV „Antologii palatyńskiej"

okres realizacji: 2023-2028

budżet projekty: 349 190,40 zł

kierownik projektu: dr hab. Jan Kwapisz, prof. ucz.

Rękopis „Antologii palatyńskiej" należy do najcenniejszych dokumentów starożytnej literatury greckiej i najwspanialszych zabytków piśmiennictwa bizantyńskiego. Rękopis powstał ok. 940 r. W sumie „Antologia palatyńska" zawiera blisko 3800 epigramów powstałych na przestrzeni 1300 lat historii poezji greckiej, razem 23000 wersów - to prawie tyle, ile Iliada i Odyseja łącznie (blisko 28000 wersów).

Epigramy „Antologii" są podzielone w rękopisie na czternaście zróżnicowanych tematycznie ksiąg. Przedmiotem zainteresowania w projekcie są dwie ostatnie: księga XIII, zawierająca epigramy w osobliwych metrach lirycznych, w tym utwory poetów rangi Simonidesa, Kallimacha i Teokryta, oraz księga XIV, zbierająca zagadki, wierszowane problemy arytmetyczne i wyrocznie, czyli małe formy przypominające epigramy. Dowiodę, że księga XIII jest w istocie samodzielną antologią z okresu cesarstwa dokumentującą wygasłą, lecz niezwykle ważną gałąź ewolucyjną liryki greckiej, natomiast księga XIV jako jeden z najobszerniejszych zachowanych starożytnych zbiorów zagadek pozwala się przyjrzeć rozwojowi jednej z najstarszych form poetyckich znanych gatunkowi ludzkiemu, której historia sięga czasów prehistorycznych.

 

6. Tłumaczenie i publikacja w języku angielskim książki Pawła Rodaka "Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling- Grudziński)"

okres realizacji: 2023-2026

budżet projekty: 106 427, 00 zł

kierownik projektu: dr hab. Paweł Rodak, prof. ucz.

Książka Pawła Rodaka „Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński)" jest nowatorską propozycją analizy dzienników osobistych poprzez pryzmat takiej koncepcji dziennika, w której jest on traktowany szerzej niż tylko jako tekst, a mianowicie jako piśmienna praktyka życia codziennego. Autor zwraca uwagę na istotną rolę motywacji prowadzenia dziennika i spełnianych przez dziennik funkcji, na materialną stronę dzienników oraz ich wymiar tekstowy. Najważniejszym celem książki jest wskazanie, że dziennik osobisty tylko wtórnie może być traktowany jako gatunek literacki czy rodzaj dyskursu.

Książka prezentuje historię dzienników polskich pisarzy w XX wieku, podzieloną na trzy główne rodzaje. Pierwszy rodzaj to dziennik prywatny pisarza, który jest prowadzony przez pisarza przede wszystkim dla samego siebie, bez myśli o publikacji. Drugi rodzaj dziennika pisarza to dziennik pisarski. Jest to dziennik prowadzony przez pisarza również dla samego siebie, ale z wyraźną myślą o możliwej przyszłej publikacji. Trzeci rodzaj dziennika pisarza to dziennik literacki, który jest pisany wprost do druku, w czasopiśmie, a następnie w książce.